برای ورود قانونی هر کالایی از طریق مرزهای کشورها، لازم است که روندهای قانونی طی و مدارک مربوطه ارائه شود، درغیراین‌صورت آن کالا قاچاق محسوب می‌شود. افراد و شرکت‌هایی که قصد انجام فعالیت‌های تجاری در زمینه واردات و صادرات محصولات را دارند حتما باید با روش ترخیص کالا و اسناد و مدارک مورد نیاز برای انجام تشریفات گمرکی آشنا باشند.
در این مقاله سعی می‌کنیم ترخیص کالا را تعریف کرده و مراحل و هزینه‌های مربوط به امور گمرکی را توضیح دهیم. اگر قصد انجام تجارت بین‌الملل دارید و باید کالایی را از گمرک ترخیص کنید، با ما همراه باشید.
توضیح اولیه درباره ترخیص کالا
به فرایندهای مالی و اداری که در اداره‌های گمرک و مرزهای ورودی هر کشور، برای وارد کردن کالاها از سایر کشورها انجام می‌گیرد، ترخیص کالا (Custom Clearance) گفته می‌شود. هر کشور قوانین و مقررات ویژه‌ای در زمینه ترخیص کالا دارا است. اگر واردکننده هستید لازم است که مقررات و روند اداری مربوط به ترخیص کالا در کشور را بدانید. شما می‌توانید ترخیص‌کار حرفه‌ای استخدام کنید و یا از شرکت‌های بازرگانی که امور ترخیص کالا را انجام می‌دهند و به قوانین مسلط هستند کمک و مشورت بگیرید.
مراحل ترخیص کالا از گمرک
مراحل مختلفی که باید برای ترخیص کالای خود طی کنید فوق‌العاده مهم و ضروری هستند، چرا که ممکن است درصورت عدم ارائه کامل مدارک و انجام درست این مراحل، با ضرر و زیان قابل‌توجهی روبرو شوید.
برای ترخیص یا آزادسازی کالا در هر یک از گمرک‌های ایران باید مراحل ذیل را انجام دهید:
- ورود کالا به گمرک و دریافت قبض انبار گمرک
برای ترخیص کالا لازم است که ابتدا محموله وارداتی به گمرک رسیده باشد. شما می‌توانید بخشی از مدارک را پیش از رسیدن اجناس به مرز کشور آماده کنید تا در زمان صرفه‌جویی شود، اما برای ترخیص قطعی کالا نیاز به قبض انبار گمرک دارید که در آن مشخصات محموله ازقبیل وزن، تعداد، نوع کالا، تاریخ ورود و غیره نوشته شده است.
- دریافت پروفرما و پکینگ لیست از صاحب کالا
جهت ترخیص کالا از گمرک، نیاز به پروفرما یا پیش‌فاکتوری دارید که فروشنده برای شما صادر می‌کند. در پروفرما، مشخصات و آدرس طرفین قرارداد، مبدا، نوع و تعداد کالا، قیمت‌ها، نحوه پرداخت و زمان تحویل کالا، مدت اعتبار پیش‌فاکتور آورده شده است.
پکینگ لیست یا لیست عدلبندی، شرح کامل مشخصات و اطلاعات مربوط به یک محموله است.
- دریافت مجوز ثبت سفارش بازرگانی یا NTSW
شما باید قبل از ترخیص به سامانه جامع تجارت ایران (NTSW) مراجعه و سفارش خود را ثبت کنید. با ثبت پیش‌فاکتور در این سامانه، کالای مورد نظر شما بررسی می‌شود تا مشکلی به‌لحاظ قوانین وارداتی نداشته باشد. درصورت تایید، مجوز ثبت سفارش صادر می‌گردد.
- اخذ مجوزهای بانکی و تشکیل پرونده برای تخصیص ارز و حواله‌های بانکی
شما به حواله خرید کالا با نرخ ارزی نیاز دارید. برای این کار لازم است که به شعبه بانک ذکر شده در ثبت سفارش خود مراجعه کرده و درخواست خود را برای تخصیص ارز، به بانک مرکزی ارسال کنید.
پس از تایید بانک مرکزی، بانک عامل حواله خرید کالا را صادر می‌کند که به‌وسیله آن می‌توانید مبلغ خرید را برای فروشنده ارسال کنید. شما باید ۳۵ درصد از هر مقدار ارزی که به شما تخصیص داده شود، به‌عنوان ضمانت برای دریافت و واردات کالا نزد بانک قرار دهید. این وجه بعد از اطمینان از واردات کالا و با ارائه مدارک، بازگردانده می‌شود.
- انتخاب یک شرکت حمل‌ونقل کالا
برای ارسال کالای خریداری شده به کشور، نیاز است که از طریق یکی از شرکت‌های حمل‌ونقل اقدام کنید. بسته به کشور مبدا، محموله شما می‌تواند از طریق راه‌های زمینی، هوایی و یا دریایی به یکی از گمرکات ایران ارسال شود.
- دریافت ترخیصیه از شرکت حمل کالا
پس از ورود کالا به مرز، شرکت حمل‌ونقل سندی را به شما یا ترخیص‌کار شما تحویل می‌دهد که ترخیصیه (Delivery Order) نام دارد. این مدرک شامل نام و مشخصات وسیله‌نقلیه حمل‌کننده، نام شرکت کشتیرانی یا موسسه حمل، شماره و تاریخ صدور بارنامه، مبدا و محل بارگیری، محل تحویل و تخلیه کالا، مشخصات کالا ازقبیل تعداد، نوع، بسته‌بندی، وزن و شرح آن، اسم و آدرس و مشخصات گیرنده است.
- ثبت اظهار کالاها در سامانه EPL
در این مرحله باید مدارک خود را در سامانه پنجره واحد تجارت فرامرزی، یا به‌اختصار EPL، ثبت کنید. در این سامانه مشخصات کالای شما یا همان ترخیصیه به‌صورت الکترونیکی وارد سامانه شده و اطلاعات حمل با اطلاعات ثبت سفارش شما یکی می‌شود. این اطلاعات را باید به دقت پر کنید و در انتها شماره سریال و شماره عطفی که سیستم به شما می‌دهد را برای مراحل بعدی ترخیص کالا از گمرک، پیش خود نگهدارید.
- دریافت کوتاژ
پس از آنکه سامانه EPL یک کد هشت رقمی در اختیار شما قرار داد، فرم اظهارنامه شما قفل می‌شود و دسترسی شما به اطلاعات وارد شده قطع می‌شود. این مرحله را کوتاژ یا کانتر کردن می‌گویند. اگر در سامانه صادراتی اظهارنامه پر کرده باشید، کوتاژ صادراتی و اگر برای واردات فرایند را انجام دهید، آن را کوتاژ وارداتی می‌نامند. پس مجددا تاکید می‌کنیم حتما مشخصات را دقیق و صحیح وارد کنید چون درغیراین‌صورت باید جریمه پرداخت کنید.
- تعیین مسیر گمرکی
ترخیص کالا از گمرک از سه مسیر مختلف سبز، زرد و قرمز باید انجام شود. در مسیر سبز نیازی به بررسی اسناد و ارزیابی تعرفه گمرکی و کنترل ارزش نیست. مسیر زرد تنها به بررسی اسناد و کنترل ارزش نیاز دارد. و در مسیر قرمز لازم است که اسناد بررسی شوند و کنترل ارزش و ارزیابی تعرفه کالا نیز صورت بگیرد. مسیر تعیین شده، به تجربه و سابقه‌های پیشین واردکنندگان بستگی زیادی دارد.
- پرداخت هزینه‌های گمرکی از جمله حقوق و عوارض
شما می‌توانید به‌صورت آنلاین به وبسایت پرداخت یا payment مراجعه کرده و هزینه‌های گمرکی را پرداخت نمایید.
علاوه‌بر هزینه‌های حقوق گمرکی و عوارض، شما باید ۲ درصد از ارزش ریالی کالای وارداتی به‌اضافه ارزش سیف (CIF) حقوق ورودی را به‌عنوان مالیات علی‌الحساب پرداخت کنید. این مبلغ برای جلوگیری از فرار مالیاتی منظور شده است، و درصورتی که شرکت‌ها یا افراد بتوانند مدارک خوش‌حسابی و انجام سه سال واردات پیاپی ارائه کنند، از این مالیات معاف هستند.
- اخذ مجوزهای لازم
بسته به نوع کالایی که قصد وارد کردنش را دارید، باید مجوزهای لازم را از ادارات و سازمان‌های مربوطه کسب کنید. وزارت بهداشت، وزارت راه، وزرات دفاع، سازمان محیط زیست، اداره استاندارد و غیره مکان‌هایی هستند که صاحبان برخی محموله‌ها برای گرفتن مجوز باید به آنها مراجعه کنند. برخی کالاها نیز ممکن است مشمول قرنطینه و یا تعیین ماهیت شوند که برای ترخیص کالا از گمرک نیاز به مجوز مربوطه دارید.
- دریافت کد خروج از بانک عامل و صدور پروانه الکترونیک
بعد از ارائه همه مدارک به بانک، یک کد رهگیری تحت عنوان ساتا یا کد خروج به شما داده می‌شود که با آن برای گرفتن پروانه الکترونیک اقدام می‌کنید. شماره پروانه‌ای که قابلیت استعلام دارد، جایگزین پروانه سبز قدیمی شده است که پیش از الکترونیکی شدن سامانه‌ها صادر می‌شد.
- بارگیری کالا
وسیله‌ای که قرار است کالای شما را منتقل کند، باید قبل از بارگیری، در سامانه EPL ثبت شود، و مقصد شما نیز باید از پیش مشخص باشد.
- کنترل نهایی کالا هنگام خروج
دایره درب خروج گمرک، کالا را بعد از بارگیری مجددا بررسی می‌کنند و درصورت تایید نهایی، دستور خروج از گمرک برای محموله شما صادر می‌شود.
- خروج کالا از گمرک و تحویل آن به انبار مورد نظر
کالاها تا زمان ورود به انبار و حتی پس از آن قابل پیگیری هستند و تمامی نیروهای امنیتی کشور ازقبیل پلیس و نیروی انتظامی، برای جلوگیری از قاچاق کالا، کنترل و نظارت دقیقی روی محموله‌ها انجام می‌دهند، و به اسناد ثبت شده در سامانه EPL نیز دسترسی دارند. مسئول انبار موظف است پس از ورود، کالا را ثبت کند.
نکات مهم ترخیص کالا از گمرک
باید بدانید که برخی از کالاها ممنوعه محسوب می‌شوند و شما نمی‌توانید برای واردات آنها اقدام کنید. مواردی از قبیل اسلحه‌های گرم، مشروبات الکلی و گوشت‌های حرام، کالاهای مغایر با قوانین و عرف کشور، و کالاهایی که برای اقتصاد، بهداشت، فرهنگ و امنیت کشور مخرب باشند.
اگر محموله شما تاریخ انقضای محدود دارد، باید آن را به گمرکی ارسال کنید که برای نگهداری از آن تجهیزات لازم را دارد، و یا پس از ورود به گمرک برای انتقال آن به گمرکی دیگر درخواست دهید.
بیشتر بخوانید: از دموراژ چه می دانید؟
هزینه ترخیص کالا از گمرک
هزینه‌های مربوط به ترخیص کالا را وزارت کشور تعیین و ابلاغ می‌کنند و همه صاحبان کالا موظفند آن را پرداخت کنند. این هزینه‌ها عبارتند از:
- هزینه‌های تخلیه، بارگیری و انبارداری؛ این هزینه‌ها به حجم، تعداد و وزن کالاها و همینطور مدت ماندن آنها در انبار و نوع انبار بستگی دارد. پس برای کاهش این هزینه‌ها بهتر است هرچه سریعتر ترخیص کالا را انجام دهید.
- هزینه حقوق گمرکی؛ که با ۴ درصد ارزش گمرکی به همراه سود بازرگانی آن مساوی است. همه تجار و واردکنندگان ملزم به پرداخت حقوق گمرکی هستند. سود بازرگانی نیز هر ساله از طرف دولت، برای هر کالایی به‌صورت جداگانه تعیین می‌شود
- ارزش کالای گمرکی؛ که مقدار آن براساس نرخ خرید کالا، هزینه‌های حمل‌ونقل و بیمه و سایر هزینه‌های صورت گرفته قبل از ورود کالا به گمرک تعیین می‌شود. این بخش نیز باید به دقت محاسبه شود تا هزینه‌های گمرکی کاهش یابد.
- هزینه‌های کارشناسی کالاها و تعرفه‌های آزمایشگاهی
نحوه محاسبه قیمت ترخیص بار
برای محاسبه نرخ نهایی ترخیص از گمرک به‌صورت زیر عمل می‌شود:
ابتدا ۴ درصد از ارزش کالا را محاسبه می‌کنند که می‌شود نرخ حقوق گمرکی. پس از آن سود بازرگانی محموله از جدول تعرفه‌های گمرکی استخراج شده و با حقوق گمرکی جمع زده می‌شود. به رقم به دست آمده ۹ درصد مالیات بر ارزش افزوده، اضافه می‌شود. و نهایتا ۱ درصد به‌عنوان عوارض هلال احمر محاسبه می‌شود که باید پرداخت شود.
قبل از خرید و وارد کردن هر کالایی باید میزان سود تقریبی را با فرمول بالا محاسبه کنید و به‌طور خاص با توجه به سود بازرگانی کالا، تصمیم بگیرید که آیا این واردات به‌صرفه و سودآور است یا خیر.
مدت زمان توقف بار در گمرک
اداره گمرک تنها به مدت سه ماه کالا را در انبار نگهداری می‌کند. این تاریخ می‌تواند درصورت ارائه دلیل مشخص و موجه و با درخواست صاحب کالا به مدت دو ماه دیگر تمدید شود. پس نهایتا تا ۵ ماه کالایی می‌تواند در گمرک بماند و درصورت عدم انجام فرایند ترخیص کالا، متروکه شناخته می‌شود.
اگر یک ماه از صدور برگه ترخیص گذشته باشد و برای دربافت بار از انبار اقدام نشود نیز کالا متروکه محسوب می‌شود. از آنجایی که هر یک روزی که محموله‌های وارداتی در انبار می‌مانند به هزینه‌ها افزوده می‌شود، صاحبان کالا بهتر است سریعا مراحل اداری ترخیص از گمرک را طی کنند.
اگر مراحل ترخیص کالا توسط اداره گمرک متوقف شود، کالا متروکه نمی‌شود.
بیشتر بخوانید: بوکینگ کانتینر چیست؟
شرایط ضروری برای ترخیص کالا از گمرک
برای تسهیل در روند ترخیص کالا باید توجه کنید که:
- مجوزهای لازم برای ورود کالا را داشته باشید.
- در همه مراحل باید اثبات کنید که تمامی فعالیت‌های شما رسمی و قانونی است و تاییدیه‌های لازم را کسب کرده‌اید.
- داشتن حق‌العمل‌کاری نشان می‌دهد که تمامی نقل و انتقالات شما به‌صورت قانونی و مجاز صورت گرفته است.
مدارک لازم برای ترخیص بار از گمرک
ترخیص کالا از گمرک منوط به ارائه مدارکی است. این مدارک یا توسط صاحب کالا ارائه می‌شود و یا شخصی که به او ترخیص‌کار گفته می‌شود و به نمایندگی از صاحب کالا فرایند ترخیص را انجام می‌دهد. هر دوی این اشخاص باید دارنده کارت بازرگانی باشند و مدارک هویتی خود را به همراه داشته باشند.
علاوه بر آن، ارائه مدارک ذیل الزامی است:
- فاکتور رسمی کالا
- قبض و شناسه انبار
- ترخیصیه
- بارنامه
- پیش‌فاکتور فروش کالا یا پروفرما
- گواهی مبدا
- مجوز ثبت سفارش کالا
- گواهینامه کالا
- مجوز صدور محموله
- گواهی بازرسی
- شناسنامه کانتینر
- بیمه‌نامه معتبر
- کاتالوگ و بروشور
- نامه خروج کانتینر
- رسید ثبت ترخیص الکترونیک
- نامه کرایه حمل
سوالات متداول
بله، کالاهایی که ارزش آنها بیشتر از ۵۰ دلار باشد باید فرایند ترخیص را طی کنند.
از آنجایی که در کشورهای مختلف ارزش اجناس متفاوت است، شما باید یک بار موقع خروج محموله از کشور صادر کننده آن را ارزش‌گذاری کنید و یک بار موقع ورود به کشور.
این مسئله به شرایط ذکر شده در قرارداد بین فروشنده و گیرنده بستگی دارد. اغلب همه هزینه‌ها و مخصوصا مالیات و ارزش افزوده توسط گیرنده پرداخت می‌شود.
آخرین دیدگاه‌ها