در دنیای پرشتاب تجارت بین‌الملل، زمان و شفافیت دو سرمایه کلیدی برای واردکنندگان و صادرکنندگان هستند. تا همین چند سال پیش، ترخیص کالا از گمرک فرایندی زمان‌بر، پرهزینه و اغلب همراه با سردرگمی‌های اداری بود. اما با ورود سامانه‌های هوشمند ترخیص کالا، مسیر تجارت خارجی در ایران نیز رنگ و بوی تحول دیجیتال به خود گرفت.
سامانه ترخیص کالا از گمرک، دروازه‌ای مدرن برای تسهیل فرآیندهای گمرکی است که با هدف کاهش بروکراسی، افزایش شفافیت، کاهش هزینه‌ها و تسریع در ترخیص کالا راه‌اندازی شده است. این سامانه نه تنها مسیر تجارت را برای بازرگانان هموارتر می‌کند، بلکه با اتصال به سایر نهادهای مرتبط (مانند بانک مرکزی، سازمان استاندارد و وزارت صمت)، تجربه‌ای یکپارچه و بهینه در فرآیند واردات و صادرات رقم می‌زند.
اگر شما هم واردکننده، صادرکننده، صاحب کسب‌وکار یا حتی علاقه‌مند به حوزه تجارت بین‌الملل هستید، شناخت دقیق از سازوکار این سامانه و مزایای آن میتواند یک برگ برنده رقابتی برایتان باشد. در این مقاله، بهصورت گام به گام، کاربردی و به‌روز با نحوه کار سامانه، مزایا، چالش‌ها و راهکارهای بهینه‌سازی فرایند ترخیص آشنا خواهید شد.
سامانه ترخیص کالا از گمرک چیست و چرا به آن نیاز داریم؟
تجارت موفق، نیازمند سرعت، شفافیت و کاهش هزینه‌های پنهان است. در گذشته، فرآیند ترخیص کالا از گمرک با کاغذبازی‌های پیچیده، مراجعات حضوری مکرر و انتظارهای طولانی گره خورده بود. این شرایط برای بازرگانان داخلی و خارجی یک مانع جدی به شمار می‌رفت. اما ورود سامانه‌های الکترونیکی ترخیص کالا از گمرک، فصل تازه‌ای در مدیریت واردات و صادرات کشور رقم زد.
سامانه ترخیص کالا از گمرک یک بستر دیجیتال هوشمند است که امکان ثبت، پیگیری و انجام فرآیندهای ترخیص را بهصورت آنلاین فراهم می‌کند. این سامانه به‌طور یکپارچه با سازمان‌های همکار نظیر وزارت صمت، بانک مرکزی، سازمان استاندارد و حتی سامانه جامع امور مالیاتی در ارتباط است و به واردکنندگان این امکان را می‌دهد تا بدون مراجعه حضوری، اسناد لازم را بارگذاری و درخواست ترخیص را مدیریت کنند.
اما نکته مهم‌تر این است که کار با این سامانه دیگر یک انتخاب نیست؛ بلکه یک الزام هوشمندانه است. در جهانی که رقابت بر پایه سرعت و دقت می‌چرخد، استفاده از این سامانه به منزله حضور فعال در میدان تجارت حرفهای است.
برای اطلاع از استعلام نرخ حمل، با ما در ارتباط باشید.
چه کالاهایی شامل ترخیص از طریق سامانه گمرکی میشوند؟
سامانه ترخیص کالا از گمرک، صرفاً یک ابزار برای تسهیل واردات کالاهای خاص نیست؛ بلکه بستری جامع برای مدیریت ترخیص اکثر گروه‌های کالایی وارداتی است. از قطعات صنعتی و تجهیزات پزشکی گرفته تا لوازم خانگی، مواد اولیه کارخانه‌ها و حتی کالاهای مصرفی، همگی میتوانند از طریق این سامانه ثبت، پیگیری و ترخیص شوند. اما آیا همه کالاها به یک شیوه در این سیستم پردازش میشوند؟ پاسخ منفی است.
کالاها بهصورت کلی به سه دسته اصلی تقسیم میشوند:
- کالاهای مجاز: این دسته از کالاها نیازی به اخذ مجوز خاصی ندارند و در صورت تطابق با استانداردهای عمومی، به‌سرعت قابل ترخیص هستند.
- کالاهای مشروط: ترخیص این نوع کالاها تنها پس از اخذ مجوز از مراجع ذی‌ربط امکان‌پذیر است. برای مثال، دارو، تجهیزات آزمایشگاهی یا کالاهای خاص صنایع دفاعی ممکن است به تأیید سازمان‌های مربوطه نیاز داشته باشند.
- کالاهای ممنوعه: کالاهایی که بنا به دلایل قانونی، امنیتی یا فرهنگی ورودشان به کشور ممنوع است. این موارد حتی در سامانه قابل ثبت نیستند و به‌سرعت رد میشوند.
سامانه گمرکی با اتصال به سامانه‌های سازمان استاندارد، وزارت صمت، دامپزشکی، وزارت بهداشت و سایر نهادها، فرآیند دریافت مجوزهای لازم برای کالاهای مشروط را دیجیتال و یکپارچه کرده است. این یعنی دیگر نیازی به مراجعه حضوری به ده‌ها سازمان مختلف نیست؛ همه چیز در یک پنل واحد، قابل پیگیری و انجام است.
در نتیجه، چه واردکننده لوازم الکترونیکی باشید، چه تأمین‌کننده مواد اولیه صنایع غذایی، شناخت طبقه‌بندی کالای خود و مسیر ترخیص آن از طریق سامانه، کلید موفقیت در تجارت قانونی و سریع است.
همچنین بخوانید: خدمات ترخیص کالا از گمرک
مزایای استفاده از سامانه ترخیص کالا برای بازرگانان و واردکنندگان
در عصری که دیجیتال‌سازی به قلب تپنده تجارت جهانی تبدیل شده، استفاده از سامانه ترخیص کالا از گمرک نه تنها یک مزیت رقابتی، بلکه یک الزام برای بقا در بازار است. این سامانه با ایجاد تحول در نحوه تعامل با گمرک، مزایایی را فراهم کرده که میتواند مسیر واردات را ساده‌تر، سریع‌تر و کم‌هزینه‌تر کند.
در ادامه، به مهم‌ترین مزایای این سامانه از نگاه بازرگانان و واردکنندگان حرفهای می‌پردازیم:
1– صرفه‌جویی در زمان با حذف مراجعات حضوری
در گذشته، برای ترخیص یک محموله، بارها باید بین گمرک، بانک، سازمان استاندارد و وزارت صمت در رفت‌وآمد بود. حالا با سامانه جامع گمرکی، تمام این مراحل به صورت آنلاین انجام می‌شود. شما فقط با چند کلیک می‌توانید اسناد بار، ثبت سفارش، مجوزهای بهداشتی یا استاندارد را ارسال و پیگیری کنید.
2– کاهش هزینه‌های غیرضروری و شفافیت مالی
با دیجیتال شدن فرآیندها، امکان شفاف‌سازی ریز هزینه‌ها (مانند حقوق گمرکی، سود بازرگانی، خدمات انبارداری و ترانزیت) بهصورت لحظه‌ای فراهم شده. این باعث می‌شود واردکنندگان بتوانند بودجه دقیق‌تری برنامه‌ریزی کرده و از پرداخت هزینه‌های نامشخص جلوگیری کنند.
3– دسترسی 24 ساعته و مدیریت از راه دور
فرقی نمی‌کند در تهران باشید یا بندرعباس یا حتی خارج از کشور؛ سامانه ترخیص کالا به شما امکان می‌دهد در هر ساعت از شبانه‌روز، روند ترخیص را مدیریت و پیگیری کنید. این قابلیت، برای شرکت‌های بین‌المللی یا افرادی که چند محموله هم‌زمان دارند، مزیتی بسیار کلیدی محسوب می‌شود.
4– ارتباط یکپارچه با سامانه‌های دیگر
این سامانه بهصورت مستقیم به سامانه جامع تجارت ایران (ntsw.ir)، سامانه EPL گمرک (epl.irica.gov.ir)، سامانه بانک مرکزی برای تخصیص ارز و سازمان‌های مجوزدهنده متصل است. بنابراین، نیازی به بارگذاری جداگانه اطلاعات در چند سامانه نیست و زمان پردازش به‌طور قابل‌توجهی کاهش می‌یابد.
5– کاهش تخلفات و امکان ردیابی مستندات
هر اقدام در سامانه با کد رهگیری و گزارش دقیق ثبت می‌شود. این موضوع علاوه بر افزایش شفافیت، ریسک تخلفات مالیاتی یا گمرکی را کاهش داده و از بروز اختلافات در آینده جلوگیری می‌کند.
در مجموع، سامانه ترخیص کالا از گمرک، پلی میان بازرگان هوشمند و گمرک مدرن است. اگر واردکننده‌ای می‌خواهد در فضای رقابتی امروز بماند، تسلط بر این سامانه یک نیاز اساسی است، نه یک گزینه فرعی.
همچنین بخوانید: هزینه ترخیص کالا از گمرک
نقش سامانه ترخیص کالا از گمرک در آینده تجارت ایران
تجارت جهانی، روز به روز هوشمندتر، سریع‌تر و شفاف‌تر می‌شود. در چنین فضایی، کشورهایی که به زیرساخت‌های دیجیتال در حوزه گمرک و لجستیک مجهز نباشند، دیر یا زود از گردونه رقابت حذف خواهند شد. سامانه ترخیص کالا از گمرک، نه فقط یک ابزار تسهیل‌گر در زمان حال، بلکه یک موتور پیشران برای آینده تجارت ایران است؛ آینده‌ای که در آن سرعت عمل، دقت داده‌ها و هم‌افزایی بین‌سازمانی نقش تعیین‌کننده‌ای ایفا می‌کند.
این سامانه، زیرساختی‌ست که امکان مدیریت هوشمند زنجیره تأمین را فراهم می‌کند. با اتصال یکپارچه به سامانه‌های ارزی، ثبت سفارش، بیمه، انبارداری و حمل‌ونقل، بستری فراهم می‌شود که در آن فرآیند واردات و صادرات از مبدا تا مقصد کاملاً قابل ردیابی و کنترل‌پذیر خواهد بود. این تحول، نه‌تنها باعث تسریع فرآیندها می‌شود، بلکه زمینه‌ساز جذب سرمایه‌گذاری خارجی، کاهش فساد، و توسعه تجارت دیجیتال نیز هست.
در این مسیر، نقش شرکت‌های حمل‌ونقل بین‌المللی نیز بسیار کلیدی است. به‌ویژه شرکت‌هایی که خود را با تحولات دیجیتال هماهنگ کرده‌اند، میتوانند ارزش واقعی این سامانه را به مشتریان خود منتقل کنند.
یکی از نمونه‌های موفق در این حوزه، شرکت حمل‌ونقل بین‌المللی و کشتیرانی لیان ویسمن است؛ شرکتی که با تکیه بر تجربه عملیاتی، زیرساخت دیجیتال مدرن، و آشنایی کامل با سامانه ترخیص گمرکی، توانسته فرآیند واردات و صادرات مشتریان را سریع‌تر، کم‌هزینه‌تر و شفاف‌تر از همیشه مدیریت کند.
در آینده‌ای که تجارت جهانی بیش از پیش بر پایه سرعت، امنیت و داده‌های دقیق شکل می‌گیرد، سامانه‌های گمرکی و شرکت‌هایی همچون لیان ویسمن، نقش پیشرانان اصلی توسعه تجارت ایران را ایفا خواهند کرد.
همچنین بخوانید: کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران
سوالات متداول
برای استفاده از سامانه ترخیص، واردکنندگان باید مجموعهای از مدارک پایه را آماده داشته باشند. این مدارک معمولاً شامل کارت بازرگانی معتبر، ثبت سفارش تأیید شده در سامانه جامع تجارت، اسناد حمل نظیر بارنامه، فاکتور و لیست بستهبندی (Packing List) است. در برخی موارد هم بسته به نوع کالا، مجوزهای خاص مانند مجوز سازمان استاندارد، وزارت بهداشت، دامپزشکی یا محیط زیست مورد نیاز است. اگر واردات بهصورت ارزی انجام شده باشد، کد رهگیری تخصیص ارز از بانک مرکزی نیز باید در سامانه ثبت شود. تمامی این مدارک بهصورت اسکنشده در پنل EPL گمرک بارگذاری میشوند و تمام فرآیندها از همانجا قابل پیگیری است.
بله، اما با محدودیتهایی. سامانه ترخیص به گونهای طراحی شده که هم افراد حقوقی (شرکتها و بازرگانان دارای کارت بازرگانی) و هم اشخاص حقیقی بتوانند از آن استفاده کنند. با این حال، اشخاص حقیقی تنها در صورتی میتوانند کالا ترخیص کنند که کالا ماهیت تجاری نداشته و صرفاً برای مصرف شخصی وارد شده باشد. در مواردی مثل واردات خودروهای خاص، اقلام همراه مسافر یا کالاهایی که مشمول تجارت خرد هستند، امکان استفاده از سامانه برای اشخاص حقیقی وجود دارد. اما برای واردات گسترده و فعالیت حرفهای در حوزه بازرگانی، داشتن کارت بازرگانی و ثبت رسمی در سامانه جامع تجارت ضروری است.
امکان ورود به سامانه ترخیص گمرک از طریق گوشی موبایل وجود دارد، چون این سامانه تحت وب بوده و از طریق مرورگرهای موبایلی نیز قابل دسترسی است. اما با توجه به پیچیدگی فرم‌ها، نیاز به بارگذاری دقیق اسناد و کار با پنل‌های تخصصی، استفاده از گوشی معمولاً توصیه نمی‌شود. بسیاری از کاربران هنگام استفاده از موبایل با مشکلاتی مانند قطع ارتباط، بارگذاری ناقص فایل‌ها یا ناهماهنگی در نمایش بخش‌های مختلف سامانه مواجه میشوند. بنابراین بهتر است برای جلوگیری از بروز خطا، از لپ‌تاپ یا رایانه‌های دسکتاپ استفاده شود.
آخرین دیدگاه‌ها